امام هادی(ع) در هرج و مرج های سیاسی اجتماعی چه شیوه ای را پیش گرفتند؟

به مناسبت فرا رسیدن سال روز شهادت حضرت امام علی بن محمد الهادی (ع) با حجت الاسلام عباس جعفری فراهانی، کارشناس فرق و مذاهب اسلامی و دبیر شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت (ع) درباره اقدامات این امام همام (ع) برای هدایت جامعه علی رغم فشار و خفقان خلافت عباسی به گفت و گو پرداخته ایم که ضمن عرض تسلیت شهادت حضرت امام هادی (ع) به شیعیان جهان، از نظرتان می گذرد:

*امام هادی (ع) در چه شرایط سیاسی اجتماعی زندگی می کردند و این شرایط چه موانعی را برای هدایت گری جامعه اسلامی توسط ایشان ایجاد می کرد؟

امام هادی (ع) در نیمه ماه ذی الحجه سال ۲۱۲ هجری، در نزدیکی مدینه به دنیا آمدند و در هشت سالگی بعد از شهادت پدر بزرگوارشان امام جواد (ع) به امامت رسیدند. ایشان پس از ۳۳ سال امامت و رهبری شیعیان، در سن ۴۱ سالگی، در سوم ماه رجب سال ۲۵۴ هجری در شهر سامرا به دست معتز، خلیفه عباسی به شهادت رسیدند. اما برای پاسخ به این سوال باید به ویژگی هایی خلافت عباسی در این دوران اشاره کرد؛ نخست زوال هبیت و عظمت خلافت، به دلیل تسلط بردگان و ترکان تا جایی که خلیفه بیشتر مقام تشریفاتی داشت ولی با این وضع هر گاه خطری متوجه دستگاه خلافت می شد همه وابستگان ، دستگاه در دفاع از آن و مقابله با مخالفان متحد می شدند. خوش گذرانی و هوس رانی درباریان شامل شب نشینی ها، عیش و نوش ها و ریخت و پاش ها نیز در این دوران به اوج خود رسید بود و در یک کلمه، می توان گفت خلافت اسلامی! غرق در فساد و گناه بود. علاوه بر این، در این دوران شاهد گسترش نهضت های علویان هستیم؛ تلاش و کوشش عباسیان در ایجاد نفرت مردم به علویان و سادات و سرکوب شدید مخالفان بی نتیجه بود، علویان با جدیت دعوت به «برگزیدگان آل محمد (ص)» را در نهان و آشکار تبلیغ می کردند و علی رغم کنترل مرکزیت سامرا و کنترل آمد و رفت و ارتباط با امام هادی (ع)، نهضت ها و شورش های اعتراض گونه به فساد و انحراف دستگاه خلافت در مناطق مختلف مشاهده می شد، به طوری که در فاصله سال ۲۱۹ هجری، ۲۷۰ هجری، آمار ۱۸ قیام و شورش علوی و غیر علوی ضبط شده است. اگر چه با کمی جمعیت انقلابیون و کمتر امکانات و ساز و برگ جنگی و قساوت دستگاه خلافت عباسی تمامی این قیام ها با شکست مواجه می شد.

امام باقر علیه السلام و مبارزه با غالیان و افراط گران

میلاد نورانی حضرت امام محمد بن علی، باقر العلوم علیه السلام مبارک باد

اشاره

اول ماه مبارک رجب، مصادف با سال روز ولادت نورانی و پر خیر و برکت پنجمین گوهر تابناک امامت و ولایت حضرت امام محمّد بن علیّ، ملقّب به باقر العلوم(علیه السلام) می باشد. ضمن عرض تبریک به عموم شیعیان و مسلمانان جهان به ویژه حضرت بقیة الله الأعظم(عج)، مراجع عظام تقلید و عموم شیعیان و علاقه مندان و شیفتگان ایشان، توجه خوانندگان عزیز را به نوشتار کوتاه زیر جلب می کنم.   

در این نوشتار، ضمن اشارۀ کوتاهی به زندگانی حضرت امام محمد باقر علیه السلام (اول رجب 57 قمری)، شرایط سیاسی عصر حضرت، غالیان، عملکرد و رفتارهای غلات، افراط گرایان و مبارزه حضرت علیه السلام را با آنها باز گفته است. 

1- ولادت نورانی
ولادت حضرت امام محمد باقر(علیه السلام) را، نخسین روز ماه رجب سال 57 هجری و عده ای از مورّخین در سوّم ماه صفر سال 58 هجری گفته اند.
پدر بزرگوارش «امام علیّ بن حسین بن علیّ بن ابی‏ طالب علیهم السلام» معروف به سجّاد(علیه السلام) و مادرش «فاطمه» معروف به امّ عبدالله(دختر امام حسن مجتبی علیه السلام) است که امام صادق(علیه السلام) درباره ایشان فرمود: «فاطمه، صدّیقه ای است که در میان فرزندان حسن بن علیّ (علیه السلام) بی نظیر است».
حضرت امام محمّد باقر(علیه السلام) که از سوی جدّ بزرگوارش پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) به «باقر العلوم» [شکافنده علوم و دانش‏ ها] ملقّب گردید.

2- شاهد حادثه کربلا
امام باقر(علیه السلام) بیش از سه سال از عمر خویش را در حالی که کودکی خردسال بود در عصر جدّش امام حسین(علیه السلام) گذراند و در آغاز زندگی خویش از نزدیک، حادثه خونین، اسفناک و تاریخی کربلا را شاهد بود.
یعقوبی نقل می کند که حضرت باقر(علیه السلام) فرمود: «هنگامی که جدّم حسین بن علیّ(علیه السلام) به شهادت رسید، من چهار ساله بودم و شهادت آن حضرت و آنچه که در آن روز بر ما گذشت را به یاد دارم ...».

3- امامت و رهبری جامعه
امام باقر(علیه السلام) در خلال امامت پدر بزرگوارش حضرت زین العابدین(علیه السلام)، از شاخسار رسالت و علوم و معارف نبوی(صلی الله علیه و آله) بهره ها برد و در دامن پاک خاندان وحی و امامت پرورش یافت تا در آینده، مسئولیت رهبری و هدایت جامعه اسلامی و بشری را به عهده گیرد.
جابر بن عبّدالله انصاری، صحابی گران قدر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می گوید: «پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به من فرمود: تو آن قدر عمر می کنی تا یکی از فرزندان مرا از نسل حسین(علیه السلام) ملاقات خواهی کرد. او را «محمّد» می نامند، وی علم دین را کاملاً موشکافی می کند، هنگامی که او را دیدی سلام مرا به او برسان».
دانشمندان هم عصر آن حضرت، سخنان شگفت انگیزی از علوم و دانش های امام(علیه السلام) را نقل کرده اند که در کتاب های حدیثی و تاریخی ضبط شده است.

4- اوضاع اجتماعی، سیاسی شیعه 
اوضاع سیاسی در دوران حضرت امام محمد باقر(علیه السلام) نیز بهتر از آنچه که در زمان آباء و اجداد طاهرینش(علیه السلام) و شیعیان آنها پیش آمد نبود. برخی از مسائل دوران امامت آن حضرت، مقارن با حکومت ظالمانه هشام بن عبدالملک اموی بود. او مانند دیکر خلفای اموی شدیداً به مقام و منزلت حضرت باقر(علیه السلام) در بین مسلمانان رشک برده، در راه تصرف حکومت و کنار زدن امام(علیه السلام)، از هیچ جنایتی خودداری نمی کرد. عظمت علمی و معنوی امام باقر(علیه السلام)، چنان گیرا و جذّاب بود که حتی خلفای اموی و دشمنان را به کرنش و تعظیم وا می داشت. البته به غیر از عراق، در مکه و مدینه نیز شیعیان اندکی وجود داشتند که تعداد آنها نسبت به شیعیان عراق کمتر بود و در میان اصحاب و یاران حضرت تعداد 497 نفر از آنها در رجال طوسی نام برده شده اند که رابطه شان با امام(علیه السلام) قوی بوده و در کتب اهل سنت، اشخاص بسیار زیادی نام برده می شوند که از حضرت حدیت نقل کرده اند ولی جزو اصحاب ایشان به حساب نمی آیند. تعداد شیعیان اگر چه زیاد بود ولی چنانچه گذشت، به منظور جنبش و قیام عمومی( که بتوان به پیروزی رسید و بر اساس اسلام و مسلمین ضربه ای وارد نشود) نمی شد به آنان اکتفا کرد و اوضاع سیاسی و مصلحت اسلام هم(که تشخیص آن با امام معصوم و حجت خدا در روی زمین است)، اجازه چنین حرکتی را نمی داد.
از میان اصحاب خاص ایشان چند نفر بیش از دیگران شهرت دارند و مقدار زیادی از احادث شیعه در جوامع حدیث از طریق آنها نقل شده است که می توان از زرارة بن اعین ، بُرید بن معاویة، ابان بن تغلب، ابو بصیر، هشام بن سالم، محمّد بن مسلم، کُمیت اسدی، جابر بن یزید نام برد و بعضی از این افراد تا زمان امام صادق(علیه السلام) نیز زنده بودند و از آن حضرت نیز احادیث زیادی روایت کرده‏اند و وظایف مهمی را در عصر امام صادق(علیه السلام) انجام داده اند. مثلا محمّد بن مسلم می گوید: از امام باقر(علیه السلام) سی هزار حدیث و از امام صادق(علیه السلام) شانزده هزار حدیث سوال کردم و جواب آنها را برای من فرمودند.
امام صادق(علیه السلام) فرمود: "احادیث پدرم را کسی جز زرارة و ابو بصیر مرادی و محمّد بن مسلم و برید حفظ نکردند، اینها حافظان دین هستند و در دنیا و آخرت به سوی ما سبقت گرفته ‏اند".
دوران امامت آن حضرت مصادف با ادامه فشارهای خلفای ستمگر بنی امیه مانند: ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک و هشام بن عبدالملک بود که تاریخ، برخورد جنایت کارانه آنها را با اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه و آله) و شیعیان ضبط نموده است. در آن دوران، عراق به عنوان مرکز اصلی شیعیان بود و همین مسئله باعث وحشت دستگاه اموی شده بود و لذا حاکمان اموی سعی می کردند از نزدیک شدن مردم عراق با حضرت باقر(علیه السلام) جلوگیری کنند. به زعم آنها، مردم عراق شیفته محمّد بن علیّ(علیهما السلام) بودند و او را امام می دانستند و از تماس ها ممانعت می کردند. لکن در مراحل مختلف از جمله مراسم حج و غیره، مردم مسلمان و به خصوص شیعیان عراق با حضرت باقر(علیه السلام) تماس برقرار نموده و دستور می گرفتند و یا سوال ها و شبهات فقهی و غیره را با ایشان در میان می گذاشتند و پاسخ و راهنمائی می شنیدند.

5- پدیده غُلات
مشکل مهم در آن زمان، مسئله غُلات بود که تعداد آنها رو به فزونی گذاشته بود. آنان با سوء استفاده از روایات امام باقر(علیه السلام) و نسبت دادن احادیث جعلی به حضرت می کوشیدند از حیثیت شیعی برخوردار شوند و با کشاندن شیعیان به جمع خود به اغراض سیاسی شان جامه عمل بپوشانند، به خصوص زمانی که امام باقر(علیه السلام) در مدینه تشریف داشتند. اما حضرت آنها را طرد می کردند و دستور می دادند که اصحاب و دوست داران ایشان نیز آنها را طرد نمایند. مثلا یفرة بن سعید و بیان بن سمعان را که از رهبران غلات بودند توسط اصحاب امام باقر(علیه السلام) تکفیر شدند.

غلات، سعی می کردند با وانمود کردن اطاعت ظاهری از امام باقر(علیه السلام)، خود را از عمل به وظائف اسلامی معاف دانسته ولی امام(علیه السلام) مکرر به لزوم عمل صالح تاکید می فرمودند و سعی در خنثی نمودن اندیشه انحرافی غلات می کردند.
حضرت می فرمودند: "شیعیان ما اطاعت کنندگان خدا هستند".
همچنین می فرمودند:"شیعیان ما اهل زهد و عبادت هستند، افرادی که شبانه روزی پنجاه و یک رکعت نماز بجای می آورند، شبها در حال عبادت و روزها، روزه دار و زکات اموال خود را می پردازند و به زیارت خانه خدا رفته و از محرّمات الهی اجتناب می کنند".
مسئله دیگر قابل ذکر این است که امام باقرعلیه السلام نسبت به مردم عراق و میزان پایداری و اطاعت آنها در راه و اهداف عالیه اسلامی اعتماد نداشتند، گرچه آنها به شدت اظهار علاقه می کردند اما به دلائلی که بعضی از آنها به سوابق تاریخی مردم کوفه و رفتار آنها با امام علیّ، امام حسن و امام حسین(علیهما السلام) بر می گردد، امّا امام باقر(علیه السلام) اعتماد نداشتند و در جواب یکی از شیعیان که گفت: اصحاب و یاران ما(شما) در کوفه جمعیتی زیاد هستند و شما را اطاعت می کنند، فرمودند:" آنها به خون های خود بخیل تر هستند".
با توجه به این مسائل (کمی یاران و انصار واقعی و خالص) حضرت باقر علیه السلام، مصلحت اسلام و حفظ آن را در رعایت تقیّه می دانستند و علی رغم فشاری که مردم عراق از حاکمان ستمگر و ظالم اموی متحمل می شدند قیام نفرمودند و این مسئله باعث شد که تعداد زیادی در امامت ایشان تردید کردند و لذا انشعاباتی در میان آنها رخ داد و عده ای به امامت برادرش زید معتقد شدند. ولی امام باقر(علیه السلام) همواره شیعیان را به صبر و بردباری در برابر مشکلات و مقاومت و خویشتن داری توصیه می فرمودند.
روایت مفصّلی در تحلیل اوضاع سیاسی شیعه و فشار خلفا از آغاز دعوت پیامبر(صلی الله علیه و آله)  تا زمان امام باقر(علیه السلام) از ایشان نقل شده است که به جهت روشن شدن دیدگاه حضرت علیه السلام خلاصه ای از آن را نقل می کنیم:
«ما اهل بیت(علیهم السلام) از ستم قریش و صف بندی آنان در برابرمان چه ها کشیدیم و دوستان و شیعیان ما نیز از دست مردم چه ها دیدند. رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به هنگام ارتحال از دنیا، اعلان کردند، که ما(ائمه) نسبت به مردم از خودشان اولی تریم، ولی قریش پشت به پشت کردند تا این امر را از معدن و محور آن خارج ساختند و حق ما را تصاحب کردند. حکومت در میان قریش دست به دست گردید تا اینکه دوباره به ما اهل بیت(علیهم السلام) بر گردانده شد، ولی مردم بیعت ما را شکستند و بر علیه ما تدارک جنگ دیدند، به طوری که امیرالمومنین علیّ بن ابی طالب(علیه السلام)، تا هنگامی که به شهادت رسید در فراز و نشیب حوادث قرار گرفته بود. سپس با فرزندش، حسن بن علیّ(علیه السلام) بیعت کردند ولی به او خیانت کردند... پس از آن با حسین بن علیِّ(علیه السلام) با بیست هزار نفر بیعت نمودند ولی به او نیز خیانت ورزیدند... و پس از آن نیر دائما مورد تحقیر و ستم قرار گرفتیم و مورد قتل و تهدید واقع شدیم، منکران حق دروغ گویان در سراسر کشور اسلامی به جعل حدیث پرداختند و می خواستند ما را در میان مردم منفور سازند که این سیاست پس از شهادت حسن(علیه السلام) دنبال شد. چه قدر دست و پای شیعیان را با اندک بهانه ای قطع کردند و کسانی که به دوستی ما معروف بودند راهی زندان ها شدند و اموالشان به غارت رفت تا حجّاج بن یوسف روی کار آمد. او با انواع شکنجه ها عرصه را بر پیروان ما تنگ کرد تا جائی که اگر کسی را زندیق و کافر می نامیدند بهتر از آن بود که او را شیعه علیّ امیر المومنین(علیه السلام) بنامند...».

6- امام باقر(علیه السلام) و برخوردهای سیاسی
در دوره امام باقر(علیه السلام) زمینه های انقراض امویان و روی کار آمدن عباسیان و پدیدار شدن مشاجرات سیاسی و بر سر حکومت مسلمین و نزاع های قومی هموار شده، به خصوص بعد از حادثه خونین کربلا که چهره ننگین بنی امیه را سیاه کرد و نفرت مردم از اعمال و کردار آنان زیاد شد و عده ای زیاد به سوی اهل بیت هدایت شدند و حقانیت آل علیّ(علیه السلام) بر آنها اشکار گردید. لکن مردم به جهات متعددی از جنگ و درگیری نظامی با حاکمان رو گردان شده و به تدریج به طرف معارف و علوم الهی گرایش پیدا کردند و توسط امام سجاد و امام باقر و امام صادق(علیهم السلام) به بهترین نحو هدایت شدند و هزاران حدیث از زبان آن بزرگوار در توضیح و تبیین معارف اسلامی و قرآنی و فقهی و تفسیری در دسترس مردم و دانشمندان قرار گرفت و لذا قیام با شمشیر در این زمان به علت شکست های سابق و خفقان فراوان و کمبود حماسه آفرینان ممکن نبود و نهایت تلاش امام باقر(علیه السلام)، صرف مبازره فرهنگی و تبیین و تدوین سنّت نبوی و اسلام ناب محمّدی (صلّی الله علیه و آله) شد و از آنجا که وجود امام باقر(علیه السلام) با آن هدایت ها و معنویات وجودی به ضرر حکومت بود و همواره بنی امیه از آل علیّ و اهل بیت پیامبر(علیهم السلام) خوف داشتند، درصدد اذیت و آزار حضرت بر می آمدند ولکن ائمه معصومین(علیهم السلام) هیچ گاه از اهمیت تکلیف شورش و انقلاب بر علیه ظلم و ستم اموی غافل نبودند و به طور غیر مستقیم قیام های حق طلبانه شیعه را رهبری می کردند، برای نمونه می توان از حرکت زید بن علیّ (برادر حضرت) نام برد. از امام باقر(علیه السلام) در روایاتی نقل شده است که قیام ایشان را تایید می کرده و فرمود:"خداوندا پشت مرا به زید محکم کن".
جناب زید(رض) پس از قیام خونین در سال 120 یا 122هجری (بنا به اختلاف نظر مورّخین)، در زمان امامت امام جعفر صادق(علیه السلام) به شهادت رسید.
پیروان اهل بیت(علیهم السلام) و مکتب شیعه اثی عشری معتقدند، ائمه معصومین(علیهم السلام) پیشوایان راستین و حجت های خدا در زمین هستند و هر کدام از آن بزرگواران، در زمان خود، طبق شرایط و اوضاع و امکانات و مصلحت اسلام و مسلمین و امر خداوند، کاری را که به صلاح اسلام و حفظ آن باشد انجام دادند و اثر همه آنها این بود که دین اسلام و زحمات چندین ساله پیامبر گرامی اکرم(صلی الله علیه و آله) حفظ شده است و در آینده نیز خفظ خواهد شد.امروز پس از هزار و چندی سال اسلام در بین مردم مسلمان به عنوان دین جهانی، الگو و سرمشق انسان هاست و روز به روز بر پیروان آن افزوده خواهد شد تا روزی که به امر خدا مهدی موعود، حضرت بقیة الله الأعظم(عج) ظهور فرماید و انتقام تمام ظلم هایی که در حق ائمه(علیهم السلام) شده بگیرد و حکومت جهانی اسلامی را در سراسر گیتی به اجرا در آورد، ان شاء الله.

7- حدیثی عبرت‏ آموز
امام باقر(علیه السلام) خطاب به محمّد بن مسلم می فرماید: 
"ای محمّد بن مسلم، هر شخص از این امّت، بدون امامی آشکار و عادل و منصوب از جانب خدا، بمیرد در حال کفر و نفاق مرده است. ای محمّد، سردمداران ظلم و ستم، پیروانشان از دین خدا منحرف شده و دیگران را به راه ضلالت می کشانند و کارهائی که انجام می دهند به خاکستری می‏ماند که در روز طوفانی، بادی شدید بر آن وزیده باشد و این جز گمراهی دور کننده از حق، چیزی دیگر نیست".
------------------------------------------------------------------------------------
یادآوری: در نگارش این مقاله کوتاه، از مباحث کتاب حیات فکری، سیاسی امامان شیعه، تألیف استاد رسول جعفریان استفاده شده است.

لینک اصلی

http://www.emamat.ir/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%

A7%D8%AA/item/7194

سائر لینک ها

http://mouood.org/component/k2/item/14477

http://etedaal.ir/fa/news/106109

10 راز مهم برای آرامش و شادی در زندگی

برای رسیدن به آرامش تنها آرزو کافی نیست، بلکه باید قدم پیش نهاد و کاری کرد. آن چه در پی می آید برخی تکنیک های روانشناختی است که ضمن کمک به رفع تشویش و نگرانی، آرامش، نشاط و شادی را در زندگی ما رونق می بخشد.

راز اول: با خدا ارتباط برقرار کنید
حداقل نیاز انسان به روح خدایی، مانند احتیاج نوزاد است به مادر. به همان میزان که جسم برای ادامه حیات به هوا و غذا نیازمند است، روح و باطن نیز به هدایت الهی و روح ربانی محتاج است. آرامش جان، زمینی حاصلخیز است که دانه های "خواست و نیاز” در آن به خوبی می روید، نیازهای به حق خود را در یاد خداوند که آرامش جان و قلب است، بکارید تا به خوبی تحقق یابند. خداوند همراه کسی است که او همراه خداوند باشد. با توجه به خداوند و خواندن نام های او، همراهی و پشتیبانی خدا را به سوی خود جلب کنید. انسان همان است که به آن توجه می کند، پس به خداوند توجه کنید تا الهی شوید! به خدا توکل کنید. هرچه ارتباط شما با خدا، "آن نیروی عظیم و خرد لایتناهی” بیشتر و بیشتر شود، آرامش و نشاط بیشتری را در خود تجربه می کنید و هر چه ارتباط شما با خدا محدودتر شود، ترس و اضطراب بیشتری بر شما چیره می شود. خداوند فرموده است: "اگر مرا یاری کنید، شما را یاری می کنم و قدم هایتان را استوار می گردانم.” یار خدا بودن یعنی بر اساس قوانین الهی رفتار کردن، گناه نکردن، کمک به دیگران، نرنجاندن دیگران، احترام به والدین و غیره. "یار خدا بودن” در واقع همان "یاری کردن به خود” است.

راز دوم: مثبت فکر کنید
هر فکر، صورتی از انرژی است که در جهت نیکی یا بدی خود تولید می کنیم. با اندیشیدن به افکار بهشتی با نیروی بهشتی مرتبط می شویم، شادی را احساس می کنیم و آفتاب سرور را هر جا که رویم، می تابانیم. یاد بگیرید که احساس هایتان را از طریق افکار مثبت مهار کنید. به دقت افکارتان را زیر نظر بگیرید و هنگامی که یک فکر منفی هجوم می آورد، خودتان را وارسی و به جای آن یک فکر مثبت جایگزین کنید. ذهن مثبت، اوضاع مثبت را به خود جلب می کند. به خاطر داشته باشید که عالم، به نیات ما پاسخ می دهد. افکار و عقاید ما به صورت انرژی از وجودمان ساطع می شود و به جهان بیرون راه می یابد و محیط سعی می کند آنچه را که می خواهیم، به ما هدیه کند. راز توفیق آن است که میزان انرژی خود را در جهت مثبت و صعودی افزایش دهیم و برای خود و دیگران همیشه بهترین ها را بخواهیم. چرا که حتی اگر در مورد دیگران نیت بد و منفی داشته باشیم، آثار مخرب آن گریبانگیر خودمان می شود. چه زیباست که بهترین نیات و آرزوها و افکار را برای خود و دیگران داشته باشیم تا به اوج آرامش و شادی برسیم.

بزرگان اهل سنت تفکرات انحرافی وهابیت تکفیری را نقد کنند

به مناسبت برگزاری دومین کنگره خطر جریان های تکفیری در قم

 حجت الاسلام عباس جعفری فراهانی، دبیر شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت (ع)، بی احترامی به قبور ائمه بقیع و اقداماتی از این دست را ناشی از یک جریان انحرافی فکری و همچنین یک جریان سیاسی و اجتماعی دانست و گفت: بی احترامی به قبور مقدسه بزرگان توسط وهابیت به دلیل اینکه جنبه فکری و اعتقادی دارد از یک نوع جهالت انحرافی برمی خیزد و از طرف دیگر ناشی از نوعی تعامل اجتماعی است که مردم جامعه عربستان و عرب های آن زمان به خصوص عرب های منطقه نجد که پیروان آن گروندگان محمد بن عبدالوهاب بودند، به دنبال این نوع مسایل می گشتند. 

او معتقد است که اگر از داخل خود اهل سنت بزرگانی با تفکر نقد جریان انحرافی وهابیت حرکت کنند، مسلما در تعدیل افکار وهابیت موثر خواهند بود. از جهت دیگر نیز باید بین بزرگان جریان وسیعی در جهان اسلام ایجاد شود و با تشکیل کنفرانس ها، نشست ها و کنگره ها علمای اهل سنت را جمع کنند و میدان بحث و گفت‌ و گو با حسن نیت ایجاد شود و افکار وهابیت و سلفیت منحرف نقد شوند و به سوی یک مسیر درستی با یک تعامل سازنده پیش بروند. 

 

وی به ریشه ها و دلایل تخریب قبور ائمه بقیع به وسیله جریان وهابیت اشاره و اظهار کرد: جریان انحرافی و تکفیری وهابیت پیرو افکار و اندیشه های غلط، دروغین و باطل محمد بن عبدالوهاب ایجاد شد و افکار او هم به پیروی از افکار منحرف ابن تیمیه در قرن هفتم هجری بنیان گذاشته شد؛ موضوعات مختلفی در اندیشه ها و افکار غلط ابن عبدالوهاب وجود دارد که اتفاقا معروف هستند، به عنوان مثال این جریان در بحث اعتقاد به خداوند، صفات و ویژگی هایی را برای خداوند معتقدند که خلاف آیات قرآن و روایات صحیح است؛ همچنین در بحث توسل، شفاعت، زیارت قبور، احترام به صاحبان قبور و رفتن به مساجد مقدس، اعتقاداتی خلاف آنچه قرآن و روایات تأکید کردند، دارند؛ در رأس اندیشه ها و افکار انحرافی وهابیت مساله اهل بیت(ع) قرار دارد. در صدر اسلام به پیروی از دستور خداوند و سنت صحیح پیامبر(ص) جریان پیشوایی و رهبری مسلمانان معتقد به ثقلین یعنی معتقدین به قرآن و اهل بیت(ع) ایجاد شد؛ سپس از میان معتقدین به تقدیس و تقدس صحابه، گروه منحرفی به پیروی از خلفای سه گانه صدر اسلام ایجاد شد و جریان وهابیت پیرو همین جریان هستند که در تاریخ اسلام آثار و لوازم بسیار فراوانی از آنها به جا گذاشته شد. 

 

او ادامه داد: به پیروی از جریان منحرف در صدر اسلام، افکار و اندیشه های انحرافی دیگری مانند خوارج به وجود آمدند که آنان نیز دشمنی با جریان امامت امام علی داشتند و در جنگ صفین، جمل و نهروان ایجاد شدند؛ خوارج جریانی انحرافی از مسیر صحیح و درست اسلام ناب محمدی بودند. 

 

او به تاریخچه شکل گیری جریان وهابیت اشاره و تصریح کرد: جریان انحرافی وهابیت در قرن 12 در منطقه ریاض با افکار محمدبن عبدالوهاب که یک عالم سنی مذهب حنبلی بود، بنیان گذاشته شد و همان افکار انحرافی گذشته به خصوص افکار انحرافی ابن تیمیه که از علمای سوریه و شام در قرن هفتم بود، این جریان را ایجاد کرد و به آن بها داد. 

گزارش تصویری/ حال و هوای حرم کریمه اهل‌بیت(ع) در سالروز رحلت ایشان

 به گزارش قدس آنلاین، مردم متدین شهر مقدس قم به همراه زائران از سراسر کشور در این روز حزن انگیز در حرم مطهر کریمه اهل بیت (س) حضور یافته و سوگواری می کنند. حرم کبریایی حضرت فاطمه معصومه (س) نیز یکپارچه سیاهپوش و پرچم‎های مشکی در سراسر این مکان مقدس برافراشته شده و برنامه‎های سوگواری با حضور زائران و مجاوران آن مضجع نورانی برپا است.

دستجات عزاداری نیز در حرم مطهر حضرت معصومه (س) اجتماع کرده و در سوگ رحلت آن بانوی گرامی اسلام عزاداری و اشک ماتم می ریزند. دراین روز پر از غم و اندوه در جای جای قم، مراسم عزاداری و سوگواری رحلت کریمه اهل بیت (س) ترتیب یافته و شیفتگان خاندان پیامبر اکرم (ص) ضمن عزاداری، زیارت نامه آن حضرت را نیز با دلی شکسته و غم بار زمزمه می کنند. آیین باشکوه سوگواری رحلت جان سوز حضرت فاطمه معصومه (س) در مسجد مقدس جمکران و بقاع متبرکه امام زادگان نیز برپا شد و سخنرانان گوشه‎ای از زندگانی گهربار آن بانوی گرامی اسلام را بیان کردند. به مناسبت این روز برنامه‌های گوناگونی در حرم حضرت معصومه(س)، مساجد، تکیه‌ها و هیئت‌های مذهبی استان در حال برگزاری است و مردم قم با حضور در این عزاداری‌ها، ارادت خود را به مقام شامخ این بانوی بزرگوار نشان دادند. شب گذشته نیز پس از اقامه‌ی نماز مغرب و عشاء به مناسبت شب رحلت جانسوزحضرت فاطمه معصومه(س)، گروه‌های مختلف عزاداری از شهرها و استان‌های مختلف کشور به قم آمدند تا در غم رحلت کریمه اهل بیت(ع) عزاداری کنند.

منابع فارسی درباره جریان وهابیت

کتاب «مجموعه مقالات و مطالعاتی در تاریخ و اندیشه وهابیت» 

مصاحبه با استاد محمدحسین رفیعی

کتاب «مجموعه مقالات و مطالعاتی در تاریخ و اندیشه وهابیت» تألیف محمدحسین رفیعی، مقالات و آثاری از مایکل کوک، جان وُل، بشیر نافع، حلاء فتاح، پطرس ابومنه، سامر طرابلسی و جمعی از خاورشناسان را در خود دارد که مرکز مطالعات فرهنگی ـ بین المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، آنها را تهیه و تدوین کرده است. این کتاب با شمارگان هزار نسخه، در سه بخش تاریخ و اندیشه وهابیت، تعاملات سلفی ـ مذهبی و ضمائم و نسخ خطی تنظیم و مقالات خاورشناسان آن در 464 صفحه گردآوری شده است. با محمدحسین رفیعی مولف اثر گفت وگویی را در این باره داشته ایم که در ادامه می خوانید.

 ـ کدام ضرورت و نیاز شما را به سوی مطالعه درباب تاریخ جهان اسلام معاصر سوق داد؟

متاسفانه وضعیت مطالعات تاریخ اسلام در عصر متأخر(قرون 11-13 هجری) در فضای علمی کشور ما چندان مناسب نیست. بر اساس قانونی نانوشته اکثر پژوهش های تاریخی اسلام، به دوره های اولیه (قرون 1-4) و میانه (4-8) معطوف می شود. همینجا باید عرض کنم که باید مطالعات تاریخی درباره ایران را از این قاعده مستثنی دانست. بی توجهی به مطالعه و پژوهش تاریخ اسلام معاصر خود به خود باعث ضعف شناخت رشته تاریخ در این زمینه شده و عموماً پژوهشگران دیگری خارج از رشته تاریخ در این باره اظهار نظر می کنند. اگرچه عوامل متعددی زمینه ساز این مشکل شده اند، اما به گمان من نبود متون علمی مستند، روشمند و فارغ از جهت گیری، مانع از آن می شود که پژوهشگران تاریخ سراغ مطالعه تاریخ متأخر جهان اسلام بروند. از سوی دیگر تعاریفی نه چندان دقیق و همه پذیر درباره «تاریخی شدن پدیده ها» وجود دارد که خود به خود فضای علمی کشور را از پژوهش پدیده های معاصر و متأخر باز می دارد و اجازه نمی دهد دانشجویان و پژوهشگران تاریخ سراغ پدیده های زنده، تاثیرگذار و ملموس بروند. به اعتقاد من تشویق و هدایت پژوهشگران به مطالعه عصر متأخر تاریخ اسلام، باعث می شود تاثیرگذاری دانش تاریخ و دانشجویان این رشته در فضای جاری جامعه بیشتر و عمیق تر شود.

امام حسن عسکری(ع) و مبارزه با مفاسد و انحرافات جامعه

به مناسبت هشتم ربیع الثانی، سال روز ولادت نورانی امام حسن عسکری(ع)

حجت الاسلام عباس جعفری فراهانی 

اشاره
حضرت امام حسن بن علیّ العسکری(ع)، ملقّب به «هادی»،«زکیّ» و«عسکری» در هشتم ربیع الثانی سال ۲۳۲ هجری قمری در «مدینه منوّره» از مادری پاک دامن به نام «حُدیث، حدیثه» یا «سوسن» چشم به جهان گشود. (۱)

امام یازدهم شیعیان، در خاندان نبوّت و امامت و به دست پدر بزرگوارشان حضرت امام هادی(ع) تربیت یافتند. پس از شهادت ایشان، بر طبق اراده الهی و وصیّت پدر، مسئولیت هدایت و رهبری شیعیان را عهده دار شدند.

ضمن عرض تبریک به مناسبت میلاد نورانی این حجّت برحقّ خداوند بر مردم، به پیشگاه ولیّ الله الأعظم حضرت مهدی موعود(عجّل الله فرجه الشریف)، مراجع عظام تقلید و عموم مسلمانان و شیعیان جهان، در این نوشتار کوتاه، نگاهی به اوضاع سیاسی- اجنماعی، حوادث و رخدادهای زمان ایشان و نقش امام عسکری(ع) در مبارزه با مفاسد و انحرافات جامعه خواهیم داشت.

 

1. اوضاع سیاسی، اجتماعی عصر امام(ع)

الف- خلفای بنی عباس و وضع اقتصادی شیعیان

عملکرد خلفای ظالم، ستمگر و نالایق عباسی، یکی از مسائلی است که بر همگان روشن است. آنها بر خلاف دستورات روشن و منطقی اسلام در مورد به سازی اوضاع اقتصادی جامعه مسلمانان و رفع محرومیت از آنها در تمام دوران خلافت ننگین و خفت بار خود، حتی برای یک بار به نفع مردم مسلمان عمل نکردند که در این زمینه به گوشه هایی از پرونده سیاه آنها اشاره می شود:

در آمد عمده دولت اسلامی که از خارج و صدقات بدست می آمد بنابر نقل مورّخان اسلامی بالغ بر صدها میلیون درهم می شد که تمامی این مبلغ به جای مصرف شدن در مصارف عمومی و پیش برد وضعیت زیستی مردم، صرف ساختن کاخ های مجلل و خرید کنیزان و خوش گذرانی های حکّام ظالم و از خدا بی خبر می شد. (۲)

در جمع آوری مالیات(خراج و صدقات) ماموران حکومت از انجام هرگونه شکنجه و بدرفتاری ابا نداشتند و آن را با شدیدترین نوع از مردم مطالبه می نمودند و حتی در صورت امتناع، آنها را زندانی و یا گرفتار درندگان می کردند و روشن است که این نحوه عملکرد بر خلاف تاکیدات صریح قرآن و تعالیم انسان ساز اسلام و مکتب نورانی اهل بیت(ع) در مورد جمع آوری مالیات می باشد. (۳)

حاکمان عباسی، درآمد های دولتی را صرف اداره حکومت ظالمانه و عیش و نوش های خود و درباریان می کردند و بذل و بخشش های بی اندازه به شاعران متملق دربار و غیره ابا نداشتند.

هنگامی که متوکل برای ۳ پسر خود(منتصر، معتز و مؤید) بیعت گرفت، «صَولی»(یکی از شاعران) برخاست و قصیده ای در مدح آنها سرود … . متوکل و هر یک از پسرانش به او یک صد درهم هدیه دادند!. (۴)

ساختن بناهای مجلّل و نوین با آرایش های آن چنانی یکی از سنّت های غلط عباسیان بود. کاخ معروف «برج» که متوکل آن را با انواع طلاکاری ها، نصب مجسّمه حیوانات، به کار بردن سنگ های گران قیمت و سایر جواهر آلات، زینت کرده بود یک نمونه از صدهاست. (۵)

صرف بخش عظیمی از بودجه خلافت به ظاهر اسلامی! برای رفاه زنان درباری هم خواندنی است. بهای یکی از پیراهن های “زبیده خاتون” به پنجاه هزار دینار بالغ می شد!. (۶)

فقر عمومی از صفات بارز مردم آن روزگار بود. زیرا که بودجه دولت به جای مصرف شدن در تهیه احتیاجات اولیه مردم، صرف اسراف و تبذیرهای خلفا و وابستگان آنها می شد. ناداری، فلاکت و احتیاج به غذای شبانه و محرومیت از هرگونه امکانات مادی در میان مردم مسلمان موج می زد. زیرا از اقتصاد سالم عدالت اجتماعی و امانت داری در میان حاکمان و … خبری نبود و هیچ گونه تلاشی برای بهبود اوضاع اقتصادی و شکوفایی آن دیده نمی شد.

ب- موضع گیری امام عسکری(ع)

امام یازدهم(ع) بنابر وظیفه الهی و منصب امامت و هدایت راستین امّت به سوی برنامه های تعالی بخش اسلام ناب محمّدی(ص) و ایجاد حکومت برحق اسلامی و برقراری عدالت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی برابر تمام انحرافات و کج روی های حاکمان جبّار بنی عباس ایستادگی کرد و برای لحظه ای عمل کرد آنها را تائید نکرد. امام(ع) تا آنجا که در توان داشت با سخنان و عمل خود نارضایتی خودشان را اعلام می کردند.

در زمانی که جامعه از فقر و بیماری رنج می برد و ناراحتی و سوء مدیریت حکومت آشکار بود و حکام به همراه درباریان در قصر های مجلّل به لهو و لعب مشغول بودند، چطور ممکن بود که امام(ع) و حجّت خدا، در برابر آنها ساکت باشند.

طبیعی به نظر می رسد که امام عسکری(ع) به دلیل احساس مسئولیت، با سیاست دولت غاصب و ستمگر مقابله کند و مسئولیت کلیه انقلاب های آل علیّ(ع) را قبول نماید تا با جرأت و جسارت بیشتر، دامنه مخالفت ها و موضع گیری ها به رهبری حضرت گسترش یابد و امّت اسلامی از هرج و مرج حاکم و پوچی و ابتذال رهایی یابند. لذا حکومت های سه گانه عباسی(حکومت معتز، مهتدی و معتمد) که در زمان امام(ع) وجود داشت به مقابله با حضرت پرداختند و با ایجاد محدودیت سیاسی و غیره، آن حضرت را در فشار و زندان قرار دادند. (۷)

دستاورد مهم هجرت امام رضا (ع) به ایران، ترویج معارف قرآن و اهل بیت (ع) در خارج از حرمین شریفین بود

اشاره:

«دهه مبارکه کرامت» دهه ای که از اول ذی القعده، با ولادت حضرت فاطمه معصومه (س) دخت مکرمه امام موسی بن جعفر (علیهما السلام) آغاز و با میلاد نورانی امام هشتم، حضرت امام علیّ بن موسی الرضا (علیهما السلام) به پایان می رسد. مسلمانان و به ویژه شیعیان و پیروان اهل بیت (علیهم السلام) در سراسر جهان با برپائی جشن و سرور به شادمانی می پردازند و با توجه و توسل به مقامات و  معنویات آن بزرگواران، ارادت و عشق خود را به الگوهای فضیلت و کرامت و خاندان و ذوی القربای پیامبر خاتم (ص) نشان می دهند.

در این باره گفت و گوی کوتاهی با حجت الاسلام عباس جعفری فراهانی، محقق و پژوهشگر تاریخ تشیع در باره دلائل پذیرش ولایت عهدی امام رضا (ع) انجام شده که توجه علاقه مندان را به مطالعه آن جلب می کنیم:

حجت الاسلام جعفری فراهانی در خصوص پذیرش ولایت عهدی امام رضا (ع) معتقد است: امام رضا (ع) مشروط و به صورت محدود مجبور به پذیرش ولایت عهدی شد. روایت شده، هنگامی که مامون ولایت عهدی را پیشنهاد داد، امام رضا (ع) نپذیرفت و فرمود: "اساس حکومت متعلق به امامان شیعه است که از جانب خداوند به اهل بیت (ع) واگذار شده است." اما وقتی اجبار شد، امام چاره ای جز پذیرش ولایت عهدی نداشت.

 

این پژوهشگر و محقق علوم دینی در خصوص دلایل پیشنهاد ولایت عهدی مامون به امام رضا (ع) گفت: مامون طرح ولایت عهدی را بر اساس چند نکته اساسی مطرح کرد، اولین نکته این بود که در دستگاه خلافت عباسیان به خصوص از دوره هارون، امین و مامون مشکلاتی به وجود آمده بود که یکی از این مشکلات شورش ها و قیام فرق مختلف حتی غیر مسلمانان و حتی از ناحیه رومیان بود که متوجه حکومت عباسیان شده بود و لذا مامون از ناحیه امام رضا (ع) احساس خطر کرد و تصمیم گرفت با یک تدبیر و توطئه ای جلو بیاید و طرح ولایت عهدی را پیشنهاد داد. نکته دوم این بود او قصد داشت، شیعیان را فریب دهد. مامون می خواست با طرح ولایت عهدی شیعیان را گمراه کند و این نکته را مطرح کند که اهل بیت (ع) با پذیرش ولایت عهدی، برخلاف اعتقاداتشان عمل می کنند و لذا از امام (ع) روی گردان شوند.