توسل؛ اصلی شرعی یا بدعت شیعی؟/ شیوه ورود حجاج به بحث های عقیدتی(بازنشر)
به گزارش ایکنا؛ شبستان نوشت: «توسل و واسطه قرار دادن صلحا و اولیاء برای تقرب به خداوند است تا اینکه خداوند به اعتبار مقام و ارزش این شخصیت ها ما را بپذیرد و قبول کند و اگر خطایی مرتکب شده ایم از گناهان ما بگذرد چون آنها نزد خدا جایگاه و مقام دارند و خدا حرف شان را می شنود لذا از خدا می خواهیم به سبب این واسطه از خطاها و گناهان ما بگذرد و به وسیله آن بزرگواران ما را هدایت کرده و دستگیری کند.»؛ این جملات بخشی از سخنان حجت الاسلام عباس جعفری فراهانی، پژوهشگر فِرَق و مذاهب اسلامی است که در گفت وگو با شبستان مطرح کردده و در ادامه مشروح آن به حضورتان تقدیم می شود:
*با توجه به اینکه در ایام حج قرار داریم و حجاج عزیز و ضیوف الرحمان درحال انجام مناسک و یا درحال بازگشت می باشند، یکی از مسایل مبتلابه که بعضاً سبب مشکلاتی برای عموم زائران و از جمله زائران ایرانی می شود، اعتقاداتی است که مسلمانان و شیعیان دارند. البته این اعتقادات در کلام حضرت رسول(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) آمده است با این وجود در صورت مشاهده، ماموران سعودی برخورد می کنند، مثل توسل و تبرک کردن؛ اساساً توسل در فرهنگ اسلام چه جایگاهی دارد و پاسخ شبهاتی که به دلیل این آموزه به شیعه وارد می شود، چیست؟
قبل از پاسخ به این پرسش مقدمه ای را بیان می کنم. اسلام، دینی جامع و کامل است که نظر به هدایت و رشد و سعادت کل انسان ها دارد، به عبارت دیگر، از تعالیم اسلام که در قرآن و روایات صحیح از پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) آمده به دست می آوریم که هدف خداوند از نزول قرآن، ارسال کتب و رُسل، هدایت کل بشریت است و نباید برخلاف برخی که نگاه خاصی به تعالیم اسلام دارند و می گویند اسلام در منطقه خاصی مثلا در جزیرة العرب ظهور کرده و هدف اش هدایت برخی انسان ها در کره زمین بوده است، فکر کرد. قطعاً این اشتباه است. لذا باید نگاه مان را فراتر و وسیع تر گرفته و توجه کنیم که خداوند هدایت کل جهان بشریت را در نظر گرفته و از ارسال رسل سعادت کل انسان ها اعم از زن و مرد، در طبقات و زبان ها و ملیت های مختلف را در نظر داشته است.
با این نگاه، می بینیم که انسان ها در برخورد با تعالیم اسلام به دلایل مختلف از جمله اینکه در چه خانواده، در چه منطقه ای، با چه افکار و تعالیمی رو به رو بودند نگاه شان به مساله دین و اسلام، یک نگاه خاص است. پس نباید سخت بگیریم به اینکه چرا همه انسان های جهان وقتی که قرآن را می شنوند یا حرف های پیامبر(ص) را می خوانند، هدایت نشده و ایمان نمی آورند. از ملتی که مدت ها در جهان مسیحیت زندگی می کرده یا در یهودیت، یا بودائیسم، نمی توان انتظار داشت که در برخورد با اسلام و روایات ایمان آورده و مسلمان شود. به این دلیل که زمان و فرصت لازم است که آنها خوب متوجه شده و درک کنند که هدف و فلسفه آیات و روایات چیست؟
همان طور که در قرآن کریم آمده، هدف از خلقت جنّ و انس، عبادت پروردگار است «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ»؛ البته قبل از عبادت باید معرفت وجود داشته باشد، باید خدا را شناخته و به او اعتقاد داشته باشیم و بعد تکامل پیدا کرده و به سعادت برسیم. این گونه است که انسان ها از بدی ها دور می شوند و بعد از اعمال نیکی که انجام می دهند به جرگه سعادتمندان می پیوندند.
در تعالیم اسلام بخشی مربوط به ایدئولوژی و یک بخش به جهان بینی مربوط می شود. جهان بینی مربوط به مسایل معرفتی است یعنی نگاه و شناخت و معرفت انسان ها به جهان آفرینش، هدف خلقت و به طور کلی اصول پنج گانه دین. البته برخی مسلمانان دو اصل را یعنی عدل را قبول ندارند و نسبت به امامت نگرش خاصی دارند، ولی شیعیان نگاه دیگر و کامل تری دارند که در آن هر پنج اصل به عنوان اصول و بنیان دین دیده می شود.
از سوی دیگر یک بخش به ایدئولوژی باز می گردد یعنی رفتار و اعمال انسان ها که در دین اسلام در قالب فروعات یازده گانه مطرح می شود. اما در مورد ایام حج و سوالی که مطرح شد. توجه داشته باشیم که در این ماه مسلمانان از نقاط مختلف جهان به مکه می آیند و در مناسک حج که جنبه های مختلفی دارد، شرکت می کنند؛ قرآن کریم نیز اشاره می کند که ما حج را محل ارتباط انسان ها با هم گرفتیم که یکدیگر را ببینند، در مورد مشکلات بحث و در کنار آن عبادت کنند. آنها در محل امن الهی هستند و هیچ آزاری نباید متحمل شوند.
حال در این میان از جمله کارهایی که مسلمانان در ایام حج به عنوان شیعیان و پیروان اهل بیت و دوازده امام(ع) انجام می دهند، بحث توسل است، توسل یکی از دستورات مهم دینی است، چنانچه خداوند در آیه ۳۵ سوره مبارکه مائده می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ». «اى کسانى که ایمان آورده اید از خدا پروا کنید و به او [توسل و] تقرب جویید و در راهش جهاد کنید باشد که رستگار شوید». در اینجا خداوند تقوا را وسیله برای هدایت و رستگاری قرار داده است.
ادامه در لینک اصلی
