منع کتابت و انتشار حدیث و سنت شریف نبوى
قال رسول اللّه(صلى الله علیه وآله):
«لتتبعن سنن من قبلکم شبراً بشر... حتى لو سلکوا جحر ضب لسلکتموه...»1
سید حسین موسوى بیرجندى
اشاره:
از جمله کارهایى که پس از روى کار آمدن خلیفه اول صورت گرفت، ممانعت از نوشتن و انتشار حدیث و سنت نبى اکرم(صلى الله علیه وآله) بود. این که چه دلیلى ایشان را وادار به این تصمیم کرده و توجیه آنان چه بوده و چه روش هایى را براى جلوگیرى از انتشار حدیث به کار گرفتند و تا چه زمانى این ممنوعیت ادامه داشت و سرانجام پى آمدهاى این ممنوعیت چه بود؟ قابل تأمل و بررسى است.
پیش از این که به این پرسش ها پاسخ داده شود، لازم است دیدگاه نبى اکرم(صلى الله علیه وآله)را درباره نوشتن سنت و گفتار ایشان مرور کنیم.
تأکید نبى اکرم(صلى الله علیه وآله) بر نوشتن حدیث، در ده ها مصدر و مرجع معتبر، به تعابیر مختلف آمده است: «قیدوا العلم بالکتابة، استعن بیمینک و ...» خود دلیل روشنى بر تشویق و ترغیب آن گرامى بر کتابت حدیث است. مى توان گفت در عهد پیامبر گرامى اکرم اسلام(صلى الله علیه وآله) بعضى از اصحاب، مجموعه هایى از احادیث داشتند که تحت عنوان صحیفه در کتب روایى و تاریخى مکتب امامت از آن نام برده مى شود. در این جا قسمتى از این مجموعه ها را بیان مى کنیم:
1ـ صحیفه على بن ابی طالب(علیه السلام): این صحیفه در کتابى قطور که طول آن به 70 ذراع مى رسید، به املاى شخص نبى اکرم(صلى الله علیه وآله)و خط حضرت امیر(علیه السلام)نگاشته شده بود.
مى توان گفت: این نخستین کتابى است که فرمایشات پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) در آن جمع آورى شده است.2
2ـ صحیفه ابى رافع: در کتاب نجاشى از آن نام برده شده است.3
3ـ صحیفه عبدالله بن عمر: نام این صحیفه «صادقه» و مشتمل بر هزار حدیث مى باشد. احمدبن حنبل، بعضى از احادیث آن را نقل کرده است.
4ـ صحیفه سعدبن عباده: در آن، تعدادى از احادیث پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله)جمع آورى شده است. ولى بخارى بر این عقیده است که این صحیفه، نسخه اى از صحیفه عبدالله بن ابى اوفى است.4
5ـ صحیفه عبدالله بن ابى اوفى: بخارى به وجود این صحیفه معتقد است.
6ـ صحیفه جابربن عبدالله انصارى: ابن سعد و عبدالرزاق و ذهبى در کتاب هاى خود از آن نام برده اند.
7ـ صحیفه خلیفه ابى بکر: عایشه همسر پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله)مى گوید: دیدم پدرم نمى خوابد... تا این که صبح شد و دستور داد تا احادیث او را که 500 حدیث بود آوردم و آن را سوزاند.
8ـ صحیفه عبدالله بن عمروعاص: وى به امر رسول خدا(صلى الله علیه وآله)احادیث را جمع آورى کرد، ولى به دستور خلیفه عمر آن کتاب را پنهان کرد که حتى نامى از آن در کتاب هاى حدیثى باقى نمانده است.5
ادامه در لینک اصلی زیر
