فرقه وهابیت (تکفیری) و عملکرد آن در تاریخ معاصر(چکیده پایان نامه)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تلاش عربستان برای معرفی اسلام سلف صالح به مسلمانان کشورهای دیگر نقاط جهات بیشتر شد. در پرتو حکومت پادشاهی ظالمان عربستان، فرقه وهابیت توانسته است در این کشور رواج پیدا کند اما هنوز قسمت هایی از شرق عربستان دین و مذهب خود را که شیعه اثنا عشری است را حفظ کرده اند. هدف اصلی وهابیت مبارزه با اندیشه های ناب تشیع دوازده امامی است که با همه قوا و انواع و اقسام روش های تبلیغاتی برای رسیدن به این هدف تلاش می کنند. در ادامه، خلاصه ای از پایان نامه دفاع شده در موضوع وهابیت با عنوان «فرقه وهابیت (تکفیری) و عملکرد آن در تاریخ معاصر» توضیح داده خواهد شد. یادآوری می شود قرار است این پایان نامه با اضافات و اصلاحات منتشر شود. ان شاء الله.

مقدّمه

به طور قطع، می‌توان گفت: در دنیای کنونی، غیر از کشور ایران، هیچ دولتِ اسلامی که قانون و مقرّرات حاکم بر آن کشور، برخاسته از قرآن و سنّت صحیح (متجلّی در تشیّع اثنا عشری) باشد، وجود ندارد. در این میان، کشور عربستان به جهت قداستی که حرمین شریفین به آن بخشیده و در نگاه مسلمانان جهان به عنوان مهبط وحی و کانون نزول قرآن و سرزمین پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) در دوره 23 ساله شناخته شده جایگاه ویژه‌ای دارد.

این کشور از گذشته‌ای نسبتا دور، تحت حاکمیت ترکان عثمانی قرار داشته و پس از جنگ جهانی اول و دوم با تلاش حاکمان محلّی و با حمایت بریتانیا و امریکا خاندان آل‌سعود بر سر کار آمدند و تاکنون بر این سرزمین شریف حکم‌رانی می‌کنند و در پرتو حکومت این خاندان است که مذهب وهابیّت در این کشور رواج یافته است. در رأس برنامه‌های فکری وهّابیان مبارزه با افکار و اندیشه‌های ناب تشیّعِ دوازده امامی قرار دارد که کانون آن، کشور ایران با سرمایه عظیم و گران سنگ حوزه‌های علمیه و مراجع و علمای بزرگ است.

یکی از ابزارهای مهم حاکمان عربستان سلاح نفت و ثروت حاصل از فروش آن به سراسر جهان و سعی و تلاش زیاد مبنی بر معرفی اسلامِ سلف صالح به مسلمانان کشورهای اسلامی در آسیا، افریقا، اروپا و امریکا می‌باشد که این مسأله پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران گسترش زیادتری پیدا کرد.

چاپ کتاب‌های پیشوایان سلفیه و وهّابی مانند ابن‌تیمیه، ابن‌قیّم، محمدبن‌ عبدالوهّاب و خاندان او و صدها کتاب [1] و مجله دیگر در عربستان و خارج از آن، بر علیه تشیّع، انقلاب اسلامی، رهبری و مردم ایران با به کارگیری جدیدترین فناوری تبلیغاتی و همچنین تربیت مبلّغان وهّابی و تأمین هزینه‌های مالی آن ها، ساختن مساجد متعدّد در سراسر جهان، کمک‌های بلاعوض و سرمایه گذاری‌های کلان در راه نشر و گسترش اسلام سعودی، گوشه‌ای از فعالیت‌های حاکمان وهابی به شمار می‌آید.البته وهّابیت در زمان حاضر، دیگر آن وهّابیت خشن اولیه در دهه‌های نخستین قرن بیستم (1913 م) نیست که در راه استقرار حاکمیت خود، با کمک اربابان قدرتمند مانند انگلستان، هرگونه صدای مخالف مانند آل‌رشید در کویت (مورد حمایت عثمانیان) و شرفای مکّه را سرکوب نمود، بلکه وهّابیت کنونی حاکمیتی به ظاهر مهربان با مردم و متمایل به دست رسی به آخرین پیشرفت‌های علمی و صنعتی جهان و مظاهر نوین تمدن و رفاه می‌باشد که البته این‌ها همه از قدرت نفت و ثروت فراوان کشور عربستان می‌باشد که بنا به اعتراف کشورهای صنعتی دنیا، بر بیش‌ترین و بزرگ‌ترین انبارهای نفت جهان تسلط دارد. [2] در مرکزیت وهّابیان عربستان، پادشاه (مَلِک) حاکم مطلق است و هیچ کس حق عزل او را ندارد و تاکنون که بیش از هفتاد سال از تأسیس حکومت آل‌سعود می‌گذرد، هیچ گونه قانون مدوّنی که در برابر اراده و خواست پادشاه قرار داشته باشد، وجود ندارد. امروزه منافع مردم عربستان با خاندان سعودی گره خورده است. از این رو، حفظ آل‌سعود و تسلّط آنان بر امور کشور و شؤون مملکتی با هر قیمت، در درجه اول اهمیت قرار دارد. جمعیت خاندان آل‌سعود، که بیش از چهار هزار نفر می‌باشند، عمده مشاغل و پست‌های کلیدی را در سراسر کشور وسیع و پهناور عربستان در دست دارند. مذهب رسمی کشور عربستان سنّی حنبلی است که بر اساس تعالیم محمدبن‌ عبدالوهّاب اداره می‌شود و اقلیّتی (15%) در منطقه شرقی، قطیف، احساء، دمام و ظهران شیعه می‌باشند. خاندان محمدبن‌ عبدالوهّاب که به «آل الشیخ» معروف شده‌اند، پست‌های مهم افتا، ارشاد، تبلیغات، آموزش مذهب وهّابیت و مانند آن را در دست دارند.

در ذیل، به ساختار مذهبی، فرهنگی و سیاسی کشور عربستان سعودی و عملکرد آن در دوره‌های اخیر، پس از تأسیس کشور و استقرار قدرت وهّابیان اشاره می‌شود:

الف. مذهب وهّابی گری

محمدبن‌ عبدالوهّاب نجدی تمیمی در سال 1115 ق/ 1703 م در عُیینه (یکی از مناطق نجد در جزیرة العرب) به دنیا آمد. او مدت‌ها زیر نظر پدر، برادر و استادان خود، علوم حدیث، تفسیر قرآن و تاریخ را فرا گرفت تا این که پدرش در سال 1153ق از دنیا رفت. او مسافرت‌های متعددی انجام داد و سرانجام در سال 1160ق رهسپار درعیه شد و با محمدبن سعود (حاکم منطقه) آشنا و آراء و پندارهای خود مبنی بر دعوت به توحید خالص و سلفی‌گری را مطرح و او را مجذوب خود کرد و پیمان محکمی با هم امضا نمودند. براساس این پیمان تقسیم کاری صورت گرفت؛ یعنی سمت سازمان‌دهی و رهبری نیروها (جیش و سپاه) و نصب والی و حاکم برای مناطق، به عهده محمدبن‌ سعود و سِمَت فتوا دادن، قضاوت و نصب قاضی برای مناطق و اجرای حدود، تعزیرات و جمع و نظارت بر توزیع بیت‌المال بر عهده محمدبن‌ عبدالوهّاب گذاشته شد. [3] در سایه این پیمان و اتحاد بین محمدبن‌ عبدالوهّاب به عنوان «امام الدین» (العقیدة) و محمدبن سعود به عنوان «امام السیف» (الجیش)، با هدف گسترش توحید و مبارزه با بدعت‌ها، حمله به مردم روستاها و شهرها آغاز شد و قریب شصت سال این وحدت و همکاری ادامه پیدا کرد. در طول این مدت، محمدبن‌ عبدالوهّاب با تمسّک به ظواهر بعضی از آیات و احادیث، تمامی مخالفان خود را کافر و مشرک خطاب می‌کرد و فتوای قتل آنان و مصادره اموالشان را صادر می‌نمود. او پس از تألیف کتاب‌های متعدد و تربیت شاگردان و طرف داران زیادی در سال 1206ق درگذشت و در درعیه به خاک سپرده شد. اینک به طور خلاصه، به بخشی از آراء و پندارهای محمدبن‌ عبدالوهّاب اشاره می‌شود:

توحید: معنای «لااله الاالله» برائت جستن از هر معبودی غیر از الله و اخلاص کامل به خدای یگانه است و هرکسی که به غیر خداوند متوسّل شود، مشرک می‌باشد؛ چون از غیر خدا (مخلوقان) طلب کمک و یاری کرده است.

شفاعت: درخواست شفاعت از پیامبر و اولیای الهی جائز نیست و بدعت است.

قبور: ساختن بناها روی قبور و نذر و نیاز و مانند آن شرک و بدعت است.

اعلان جنگ و جهاد: هر کسی که دعوت به توحید خالص را نپذیرد و با آن مخالفت کند، مال او حلال و خونش هدر است و جنگ‌های حکّام آل‌سعود و وهّابیان در حمله به مکّه، مدینه، عراق، یمن و سوریه بر این اساس بوده است. البته علما و دانشمندان شیعه پاسخ‌های مناسبی به ادعاهای وهّابیان داده‌اند.[4]

درباره سایر آراء و پندارهای محمد بن‌عبدالوهّاب مانند مخالفت با اختراعات و اکتشافات جدید، مسأله دخانیات و مانند آن بحث‌های زیادی مطرح می‌باشد که از آن‌ها صرف نظر می‌شود.[5]

ب. آثار و عملکردهای فرهنگی، علمی وهّابیان

پس از آغاز و استمرار دعوت وهّابیان و استقرار حاکمیت آل‌سعود، بیش‌تر سرزمین‌های مردم مسلمان جزیرة العرب مانند شهرهای مکّه، مدینه، طائف، دمام، نجران، بریده، الکبار، هفوف، جدّه، تبوک، ریاض (نجد) قطیف، الأحساء و مناطق دیگر به تصرف و اشغال حاکمان سعودی در آمد و با اجبار، آیین وهّابیان رسمیت یافت، ولی تعدادی از مسلمانان مناطق شرقی مانند قطیف، احساء عسیر و نجران، که قبلاً شیعه اثنا عشری بودند، تسلیم نشدند و هنوز هم مراسم دینی و مذهبی را طبق اعتقاد خود عمل می‌کنند.

وهّابیان نسبت به آیین‌ها و شعایر مذهبی سخت‌گیری زیادی می‌کنند و با تعمیر و ساختن قبور پیامبران، زیارت قبور اموات، توسّل به اولیای الهی، نذر برای مردگان، طلب شفاعت و بزرگداشت آن ها، به طور جدّی، برخورد می‌کنند! تمامی کتب، مجلات و سخنان خطبا در مساجد، به ویژه مسجدالحرام و مسجدالنبی، که چاپ، منتشر و ایراد می‌شود، درباره مباحث توحید و شرک، بدعت و نهی مردم در استفاده از دعا و توسّل و شفاعت می‌باشد. اینک شرح مهم‌ترین مراکز و دستگاه‌های فرهنگی تبلیغاتی وهّابیان:

1. تبلیغ وهّابی‌گری در داخل عربستان

1. وزارت حج و اوقاف و ارشاد و شؤونات اسلامی

به دلیل اهمیتی که مسأله حج در بین مسلمانان جهان دارد و همه ساله میلیون‌ها زن و مرد مسلمانِ عاشق حضور در مراسم عبادی سیاسی حج بیت اللّه الحرام و زیارت قبر مقدّس پیامبرگرامی(ص) و صحابه ایشان و بازدید از امکنه تاریخی، عازم عربستان می‌شوند، حاکمان سعودی وزارت‌خانه مستقلی به نام «حج» تشکیل داده‌اند که وظیفه اساسی و مهم آن، رسیدگی به مسائل حج و حجّاج می‌باشد. تمامی علما و دانشمندان وهّابی، باید آمادگی کامل در جهت برگزاری مراسم را داشته باشند و احکام و سؤالات شرعی حاجیان را طبق مذهب وهّابیت پاسخ گویند.

اداره حرمین شریفین (مکّه و مدینه) از وظایف عمده وزارت حج و شؤونات اسلامی است. این وزارت خانه به طور منظّم، کتب، مجلاتی برای معرفی مکان‌های تاریخی و اعمال مذهبی مسلمانان طبق مذهب وهّابیت چاپ، منتشر و توزیع می‌کند. [6] لازم به ذکر است که مؤسسات و نهادهای متعددی مانند «مجلس شورای الدعوة والارشاد»، «المجلس الاعلی و الشؤون الاسلامیة»، «ریاسة شؤون الحرم المکّی والحرم المدنی»، «دور الحج فی نشره الدعوة»، «هیئة الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر»، «الرسالة العالیة لادارة الهجرة العلمیة والاِفتا»، «الجماعة الخیریة لتحفیظ القرآن الکریم» و «هیئة کبار العلماء» زیرنظر وزارت حج فعالیت می‌کنند که هر کدام به سهم خود با برپایی جلسات، سخن رانی‌ها در داخل و خارج، تألیف کتب و چاپ نشریات و توزیع و اهدای آنان، به ویژه در ایام حج (ماه‌های ذی القعدة و ذی الحجة)، به وظایف خود عمل می‌کنند.

ادامه در لینک اصلی 

http://alwahabiyah.com/fa/Article/View/828/%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87-%D9%88%D9%87%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1

 لینک های دیگر 

http://www.hawzah.net/fa/Article/View/86743

http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/20822

http://www.bashgah.net/fa/content/show/22188

http://ajafari42.andishvaran.ir/fa/UserShowArticle.html?ItemId=24348

http://rahebaqi.ir/post/11

http://www.sedayeshia.com/showdata.aspx?dataid=3215&siteid=1

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910608000545

http://alwahabiyah.com/fa/Article/View/828

----------------------------------------------------------------------------

منبع اصلی: ماهنامه معرفت، شماره 52، فروردین 1381.