روز عید سعید فطر زمان آشکار شدن آثار اعمال ماه رمضان و اعطای پاداش عبادت‌های آن است، بنابراین کسی که به خوبی از خداوند متعال در شب عید مراقبت کند، کوتاهیهای خود را در ماه رمضان، در شب فطر جبران نماید و خود را برای عید آماده کند و از بندگان صالح خدا شود، امید است همانگونه که خدای متعال آنان را در روز عید قبول می‌کند، او را نیز پذیرفته، و او را از الطاف خاص خودم محروم نکند.
به مناسبت فرارسیدن عید سعید فطر به بیان آداب عبادات شب و روز این عید سعید از کتاب «المراقبات» آیت‌الله میرزا جواد ملکی تبریزی می‌پردازیم:
از امام سجاد(ع) روایت شده است که به فرزندانش در مورد این شب سفارش کرده و میفرمود: «این شب کمتر از آن شب نیست.» منظور حضرت (ع) شب قدر بود. با این کلام تصریح می‌کند که شب فطر کمتر از شب قدر نیست.
بنابراین لازم است عمل کننده در این شب بیش از شب قدر جدیت نماید. زیرا این شب علاوه بر این که به این جهت شرافت دارد وقت پاداش و آخر کار نیز بوده و بهمین جهت احتیاج به جدیت زیاد دارد.
اعمال شب عید فطر
-مهمترین کارها در این شب بعد از جستجوی ماه و دیدن آن، خواندن دعایی است که هنگام دیدن ماه خوانده می‌شود و در صحیفه سجادیه آمده است و نیز سلام و تضرع کامل به نگهبان شبش که از معصومین(ع) است و توسل به آنان جهت جدیت ایشان در اصلاح اعمال این ماه او.
-غسل به هنگام غروب.
-بعد از نوافل مغرب در حالی که دست‌های خود را بلند کرده است بگوید: «یا ذا المنّ و الطّول، یا مصطفی محمّد و ناصره، صلّ علی محمّد و آل محمّد، و اغفر لی کلّ ذنب احصیته، و هو عندک فی کتاب مبین»، آنگاه سجده کرده و صد بار در سجده بگوید: «اتوب إلی اللّه»، سپس حاجت خود را بخواهد که اگر خدا بخواهد برآورده میگردد.
- بعد از نماز مغرب، عشا، صبح و عید این تکبیر را بگوید: «اللّه اکبر لا اله الا اللّه و اللّه اکبر و للّه الحمد اللّه اکبر و الحمد للّه علی ما هدانا»، بهتر است این تکبیر را در پی این نمازها ترک نکند.
-مستحب است بعد از نماز مغرب و عشا دو رکعت بجا آورده در رکعت اول بعد از سوره فاتحه 100 بار سوره اخلاص و در رکعت دوم بعد از سوره فاتحه یک بار سوره اخلاص بخواند. آنگاه قنوت خوانده، به رکوع رود، سجده کند و سلام بدهد. آنگاه سجده کرده و در سجده صد بار بگوید: «أتوب إلی اللّه»
از امیر المؤمنین(ع) روایت شده است که فرمودند: «قسم به کسی که جانم بدست اوست کسی این عمل را انجام نمیدهد و چیزی از خدا نمیخواهد مگر این که خداوند به او اعطا می‌کند گرچه گناهان او به عدد شن‌های «عالج» باشد و اگر حال عبادت دارد عمل بعد را نیز انجام بدهد.
-دو رکعت نماز که در رکعت اول هزار بار و در رکعت دوم یک بار«قل هو اللّه احد» خوانده و بعد از سلام دادن سجده کرده و در سجدهاش صد بار بگوید: «أتوب إلی اللّه»، سپس بگوید:«یا ذا المنّ و الجود یا ذا المنّ و الطّول یا مصطفی محمّد صلّ علی محمّد و آل محمّد. و حاجات خود را بگوید» و بعد دعایی را که در اقبال روایت شده است بخواند. کسی که چنین کند، حاجت او برآورده میگردد، اگر برای این عمل نشاط ندارد عمل بعد را انجام دهد.
- 10 رکعت نماز بجا آورده، و در هر رکعت یک بار حمد و 10 بار سوره اخلاص خوانده و بجای ذکر رکوع و سجود 10 بار بگوید: «سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الا اللّه و اللّه اکبر» و بعد از پایان آن هزار بار استغفار نموده و در سجده شکر بگوید: «یا حیّ یا قیّوم یا ذا الجلال و الاکرام یا رحمن الدنیا و الآخرة و رحیمهما یا ارحم الرحمین یا اله الاوّلین و الآخرین، اغفر لی ذنوبی و تقبّل صومی و صلاتی»، اگر این هم برای او سخت است عمل بعد از انجام بدهد.
- 14 رکعت نماز، که در هر رکعت یک بار «فاتحة الکتاب» و «آیة الکرسی» و سه بار«قل هو اللّه احد» میخواند و اگر برای این هم، حال ندارد، عمل بعد را انجام دهد.
- 6 رکعت نماز، که در هر رکعت پنج بار «قل هو اللّه احد» میخواند.
- خارج نمودن فطریه، در روایت آمده است: «اگر فطریه خارج نشود، روزه رد خواهد شد» و «فطریه نقص زکات مال را از بین میبرد. روزه با آن کامل شده و مانند صلوات فرستادن بر پیامبر در نماز است و همانگونه که کسی در نمازش بر پیامبر صلوات نفرستد، نماز ندارد، همانگونه هم کسی که عمدا آن را ترک کند روزه ندارد».
-از مهمترین اعمال این شب زیارت امام حسین(ع) است.
اعمال روز عید فطر
- غسل تأکید شده است، غسل خود را با «بسم اللّه» شروع کرده و بعد از انجام آن بگوید: «اللّهم اجعله کفّارة لذنوبی، و طهّر دینی، و اذهب عنّی الدّرن» خدایا این را کفاره گناهانم قرار ده، دینم را پاک گردان و پلیدی‌ها را در من از بین ببر. آنگاه نماز صبح را آنگونه که شایسته است بجا آورده و سپس خدا را شکر نموده و دعایی را که از شیخ بزرگ محمد العمری نقل شده بخواند.
-اندوه به خاطر غیبت امام زمان(عج) و دعا برای فرج او و خواندن دعای ندبه.
- قبل از خروج از منزل به نیت انجام دستور خداوند (نماز عید)، با یک یا چند دانه خرما افطار کرده و دعایی را که در این مورد رسیده است بخواند.
-در نماز عید، تکبیر اهمیت زیادی دارد. به همین جهت باید برای به دست آوردن روح تکبیر تلاش کند.
