این کتاب نوشته ححت الاسلام دکتر سید مهدی علی زاده موسوی و به زودی توسط دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر خواهد شد.
مقدمه
هنگامی که داعش در سوریه ظهور کرد و پس از چندی سه استان عراق ــ صلاح‌الدین، نینوا و الانبار ــ را در اختیار گرفت، تلقی عمومی از این جریان، حرکتی کوتاه‌مدت، هیجانی و بدون هرگونه مبنای فکری و نظری بود. [۱] بسیاری داعش را به دسته ای خار تشبیه می کردند که به سرعت آتش می گیرد و شعله های آن سوزاننده و پرحجم است، اما پس از مدت کوتاهی به تلی از خاکستر تبدیل خواهد شد و چیزی از آن باقی نخواهد ماند. برخلاف این تصور، با گذشت زمان، نه‌تنها داعش از میان نرفت، بلکه آوازه‌اش از مرزهای سوریه و عراق گذشت و در مناطق دوری مانند افریقا، اروپا و مناطق مختلف آسیا پیچید. حرکتی که تصور می شد به علت داشتن خشونت و بیرحمی و فقدان مبانی نابود شود، پس از مدتی کوتاه به یکی از دغدغه های اصلی کشورهای اسلامی تبدیل شد. از کشورهای درگیر، مانند عراق، سوریه، افغانستان، پاکستان، آسیای مرکزی، قفقاز و افریقا گرفته تا اروپا و امریکا، که زمانی امن شمرده می شدند، کمابیش و بالقوه یا بالفعل با این خطر روبه‌رو شدند. جمهوری اسلامی ایران نیز بی تردید باید نگران نفوذ این اندیشه، به‌ویژه در مناطق اهل سنت، باشد.
سنخ و ماهیت رشد و نفوذ داعش در کشورها و جوامع به‌خوبی نشان داد که ماهیت این نفوذ، تنها به ابعاد فیزیکی ختم نمی شود و بیش از آن صبغه نظری و عقیدتی دارد. به عبارت دیگر، این عقاید داعش است که در مناطق مختلف دنیا، اعم از جوامع عقب‌مانده و توسعه‌یافته، در حال رشد و گسترش است و کارهای خشونت‌آمیز فقط جلوه ای از عقاید و دیدگاه های فکری و نظری آن است. شاید با عملیات نظامی مدتی آتش خشونت‌ها خاموش شود، اما اندیشه و فکر همچنان در لایه‌های پنهان اجتماع به حیات خود ادامه می‌دهد. از این رو، تقریباً همه پذیرفتند که راه مقابله با داعش فقط مقابله نظامی و بیان عریان خشونت های آن نیست، بلکه باید نگاهی عمیق تر، استراتژی هایی عملیاتی تر و برنامه ریزی هایی دقیق تر را تدارک دید. [۲]
علی‌رغم درک خطر نفوذ اندیشه ای داعش، همچنان نگاه اصلی در تقابل با داعش، بیشتر به جنبه های نظامی و فیزیکی معطوف شد و ابعاد نظری و فکری آن مغفول ماند. در همایشی در عراق، با حضور رؤسای دانشگاه ها و مؤسسات علمی و علمای حوزههای علمیه، گفته شد که عراق در برابر داعش پیش و بیش از آنکه نیازمند حشد شعبی نظامی باشد، نیازمند حشد شعبی علمی است و اگر چنین نشود، داعش پیوسته از میان جامعه اهل سنت عراق یارگیری خواهد کرد. این دغدغه در دیدار با علمای اهل سنت عراق تقویت شد. یکی از علمای بزرگ اهل سنت عراق گفت: «من بیش از آنکه نگران شکاف میان شیعه و اهل سنت در عراق باشم، نگران شکاف در میان جامعه اهل سنت عراق هستم؛ حتی اهل سنت معتدل عراق نیز در خطر گرایش به داعش هستند».
داعش فقط نمونه‌ای از ده‌ها گروه کوچک و بزرگی است که در مناطق گوناگون جهان، به‌ویژه کشورهای اسلامی، فعال‌اند و با عقاید و افکار خود جوانان دغدغه‌مند مسلمان را جذب می‌کنند.
با توجه به شرایط کنونی، اگر بپذیریم که به موازات مقابله نظامی، مقابله نرم یا همان مقابله نظری با جریان‌های تکفیری، مانند داعش، ضرورت دارد، دو پرسش اساسی رخ می نماید:
نخست: ماهیت گروه‌های تکفیری، از جمله داعش، چیست؟ چه عقایدی دارند و پاسخ آنها چیست؟
دوم: علل و عوامل رشد این گروه‌ها کدام است؟
پرسش نخست ناظر به چیستی و پرسش دوم ناظر به چرایی گروه‌های تکفیری است و پاسخ به این پرسش ها اهمیت فراوانی دارد؛ چراکه اگر پاسخ مناسبی ارائه نشود، تقابل با این گروه‌ها و نفوذشان در سراسر جهان عبث و بیهوده خواهد بود.[۳]
مشاهده متن 
