زمامداران موظفند جز با راستی با مردم روبهرو نشوند
به گزارش خبرنگار مهر، دکتر مصطفی دلشاد تهرانی، استاد دانشگاه و پژوهشگر نهج البلاغه در یادداشتی به پاسداشت عدالت، امنیت، رفاهت، صراحت و صداقت با مردم از دیدگاه نهج البلاغه و کلام گهربار امام علی(ع) پرداخته است:
پاسداشت عدالت برای مردم
پاسداشت حقوق مردم در حکومت، سخت در گرو پاسداشت عدالت برای آنان است، عدالتی که برای مردم باشد؛ چنان که امام علی(ع) به صراحت فرموده است که حکومت را جز برای برپایی عدالت، آن هم عدالتی در خدمت مردم نخواسته است: «أَمَا وَ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّةَ، وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ، لَوْ لاَ حُضُورُ الْحَاضِرِ، وَ قِیَامُ الْحُجَّةِ بِوُجُودِ النَّاصِرِ، وَ مَا أَخَذَ اللهُ عَلَی الْعُلَمَاءِ أَلاَّ یُقَارُّوا عَلَی کِظَّةِ ظَالِمٍ، وَ لاَ سَغَبَ مَظْلُومٍ، لاَلْقَیْتُ حَبْلَهَا عَلَی غَارِبِهَا، وَ لَسَقَیْتُ آخِرَهَا بِکَأْسِ أَوَّلِهَا». (نهج البلاغه، خطبۀ ۳) بدانید، به حقّ آن که دانه را شکافت، و جان را آفرید، اگر حضور حاضران و اتمام حجّت با وجود ناصران نبود، و اگر خداوند از عالمان پیمانی سخت نگرفته بود که در برابر شکمبارگی ستمگر و گرسنگی ستمدیده هیچ آرام و قرار نگیرند، بیتأمّل رشته حکومت را از دست میگذاشتم و پایانش را چون آغاز میانگاشتم، و چون گذشته، خود را به کناری میداشتم.
امام(ع) به روشنی بیان کرده است که حکومت را به سبب خواستِ مردمان برای برپاداشتن عدالت پذیرفته است، و این که به ستمِ ستمگران پایان بخشد، و دادِ ستمدیدگان را بگیرد. در آموزههای امیرمؤمنان علی(ع) حکومت در اصل برای برپا داشتن عدالت در خدمت مردمان است که این چنین کرامت انسانها حفظ میشود. بر این اساس در عهدنامه مالکاشتر فرموده است: «إِنَّ أَفْضَلَ قُرَّةِ عَیْنِ الْوُلاَةِ اسْتِقَامَةُ الْعَدْلِ فِی الْبِلاَدِ، وَ ظُهُورُ مَوَدَّةِ الرَّعِیَّةِ». (همان، نامۀ ۵۳) بیگمان بهترین روشنایی چشم سرپرستان، پایدار شدن دادگری در کشور است، و پدیدار شدن دوستی صمیمانه شهروندان. هرگونه ستمی بر مردم در حکومت، بزرگترین بیحرمتی به آنان است و سختترین پیامدها را در نظامات الهی دارد و هیچ توجیهی درباره آن پذیرفته نیست، جز آنکه زمامداران بازگردند و ستمها را جبران نمایند،
چنانکه امیرمؤمنان علی(ع) در عهدنامه مالکاشتر بدین امر توجّه داده است: «أَنْصِفِ اللهَ وَ أَنْصِفِ النَّاسَ مِنْ نَفْسِکَ، وَ مِنْ خَاصَّةِ أَهْلِکَ، وَ مَنْ لَکَ فِیهِ هَوًی مِنْ رَعِیَّتِکَ، فَإِنَّکَ إِلاَّ تَفْعَلْ تَظْلِمْ! وَ مَنْ ظَلَمَ عِبَادَ اللهِ، کَانَ اللهُ خَصْمَهُ دُونَ عِبَادِهِ، وَ مَنْ خَاصَمَهُ اللهُ أَدْحَضَ حُجَّتَهُ، وَ کَانَ لِلّهِ حَرْبًا حَتَّی یَنْزِعَ وَیَتُوبَ. وَ لَیْسَ شَیْءٌ أَدْعَی إِلَی تَغْیِیرِ نِعْمَةِ اللهِ وَ تَعْجِیلِ نِقْمَتِهِ مِنْ إِقَامَةٍ عَلَی ظُلْمٍ؛ فَإِنَّ اللهَ سَمِیعٌ دَعْوَةَ الْمُضْطَهَدِینَ، وَ هُوَ لِظَّالِمِینَ بِالْمِرْصَادِ».(همان)
از جانب خودت و خاندان ویژهات، و از جانب هر کس از شهروندانت که به او گرایش و وابستگی داری، دادِ خدا و مردم را بده، زیرا اگر چنین نکنی ستم کردهای. و هر که به بندگان خدا ستم کند، خداوند به جای بندگانش به دادستانی از او برخیزد، و دلیل او را [در دادگاه دادگری] باطل و نابود سازد، و او با خدا پیوسته در جنگ باشد تا آنکه دست بکشد و توبه آرد. و هیچ چیز چون برپا داشتن ستم، نعمت خدا را دگرگون نسازد، و کیفر او را نزدیک نیارد؛ زیرا خداوند شنوای دعای ستمدیدگان و در کمین ستم گران است.
ادامه در لینک