تاریخ اسلام و معاصر ایران و جهان

تاریخ اسلام و تشیع
تاریخ اسلام و معاصر ایران و جهان
.....
بایگانی
پیوندها
طبقه بندی موضوعی




9 ـ تعداد سرهای مقدّس و مطهّر شهداء (رض)

مورّخان و صاحبان مقاتل در این موضوع متّفق القول نیستند.

گروهی می گویند: تعداد سرهای مطهّر شهداء (رض) در روز عاشوراء، 72 عدد بوده است،

شیخ مفید (ره) می نویسد: « و سرّح عمر بن سعید برأس الحسین علیه السلام و رؤس الباقین من اصحابه و اهل بیته (رض) فقطّعت و کانوا اثنین وسبعین راساً». (43) یعنی؛ عمر بن سعد سر مطهّر امام حسین (ع) و بقیه شهداء را از بدن جدا کرد و جمعاً 72 تن می شدند.

ابن شهرآشوب و ابومخنف می گویند: تعداد سرهای مطهر (رض)، 70 عدد بوده است. (44)  و بالأخره، گروه سومی از صاحبان مقاتل مانند سید ابن طاووس و سبط ابن الجوزی، تعداد آن ها را 78 و92 عدد دانسته اند. (45)  

آن چه که به طور یقین، می توان اظهار داشت این است که؛ عمر بن سعد(لع)، بعد از کشتن امام حسین (ع) دستور داد، سپاه شکست خورده و ستم کار او، سرهای مقدّس تمامی شهدای اهل بیت و انصار (رضوان الله علیهم) [سر مطهّر حبیب بن مظاهر اسدی هنگام شهادتش، بریده شد] را از بدن های مطهّرشان جدا نموده و به سوی کوفه حمل کنند. به طور قطع می توان گفت که سرهای مطهّر شهداء به همراه سر مقدّس و مطهّر سیّدالشهداء (سلام الله علیه)، 73 عدد بوده است. [طبق نقل مورخین گفته می شود، سر مقدّس علیّ اصغر (عبد الله الرضیع) و حرّ بن یزید ریاحی از بدن جدا نشد].

 

10 ـ آمار اُسرا و کسانی که از اهل بیت پیامبر (ص) و انصار زنده ماندند

ابومخنف می نویسد: « ...فلمّا ادخل اخواته ونسائه وصبیانه علی عبیدالله بن زیاد، لبست زینب (س) ابنۀ فاطمۀ ارذل ثیابها... ثم نظر عبیدالله بن زیاد الی علیّ بن الحسین (ع) فقال له: ما اسمک...». (46) یعنی، هنگامی که خواهران، همسران و فرزندان امام حسین(ع) را نزد ابن زیاد بردند، حضرت زینب (س) با لباس های بسیار کهنه و خانگی خود را پوشید و به صورت ناشناس در میان حلقه کنیزان خود نشست... . ابن زیاد از امام سجّاد (ع) سوال کرد: نام تو چیست؟... .

اینک نام تعدادی از اسراء، که طبق گزارش مورخان، از کربلا به کوفه و شام برده شده و از شام به مدینه برگردانده شدند را ذکر می کنیم:

1ـ امام علیّ بن الحسین؛ زین العابدین (ع)، 2ـ فاطمه بنت الحسین (ع)، 3ـ سکینۀ بنت الحسین (ع)،4ـ زینب بنت الإمام علیّ (ع)،  5ـ رباب (همسر امام حسین علیه السلام)، 6ـ حسن بن الحسن المجتبی علیه السلام (معروف بن حسن مثنّی)، 7ـ عمرو بنحسن بن علی (ع)، 8ـ قاسم بن عبدالله بن جعفر، 9ـ محمد بن عقیل الأصغر، 10ـ امام محمّد بن علیّ الباقر (ع)، 11ـ امّ محمد، بنت الحسن (ع)، 12ـ امّ کلثوم، 13ـ عقبۀ بن سمعان، 14ـ مرقّع بن ثمامة. (47)

لازم به ذکر است که غیر از افراد نام برده شده، طبق نوشته مورّخان و صاحبان مقاتل، تعدادی موالی (غلامان و کنیزان) نیز زنده ماندند، که به همراه اسراء به کوفه و سپس به شام برده شدند. 

 

پی نوشت ها:

1- کتاب شناسی های فراوانی در این باره، تهیه و چاپ شده که علاقه مندان می توانند به  کتاب شناسی تاریخی امام حسین(ع) اثر محمد اسفندیاری مراجعه نمایند. هم چنین، دائرۀ المعارفی با مدیریت شیخ محمدصادق کرباسی با عنوان  دائرۀ المعارف الحسینیۀدر دست تهیه است که گفته می شود، مجلدات آن بالغ بر 620 جلد خواهد شد. تاکنون 64 جلد آن منتشر شده است. [آدرس اینترنتی موسسه: http://fa.hcht.org]. اخیراً کتابی با عنوان تاریخ و مقتل جامع سیّد الشهداء (ع)،[جلد اوّل، 1389 و جلد دوم، 1391]، تألیف گروهی از تاریخ پژوهان زیر نظر استاد مهدی پیشوائی از سوی انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) منتشر شده که علاقه مندان را به مطالعه دقیق آن توصیه می کنیم.

2- مفید، الإرشاد فی معرفۀ حجج الله علی العباد، ج 2 ص 35؛ ابومخنف، وقعۀ الطف، تحقیق: استاد شیخ محمدهادی یوسفی غروی ص102.

3- خوارزمی، مقتل الحسین (ع)، ج1 ص189؛ ابن اعثم، الفتوح، ج 5 ص16.

4- امین عاملی، اهل البیت (ع) من کتاب اعیان الشیعۀ؛ سیرۀ الإمام الحسین، سیّد الشهداء (ع) ج 4 ص 139.

5- مفید، الإرشاد...، ص203 ؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج3 ص 158؛ ابن اعثم، پیشین، ص49؛ خوارزمی، پییشین، ص194؛ سبط ابن الجوزی، تذکرۀ الخواص، ص215؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج3 ص241؛ ابن اثیر،الکامل، ج4 ص20.

6- سید ابن طاووس، کتاب الملهوف فی قتلی الطفوف، ص35؛  امین عاملی، اعیان الشیعة...، ج1 ص581.

7- مجله تراثنا؛ شماره 10 ص174.

8- ابن عساکر،  ترجمة الإمام الحسین (ع)، ص207؛ مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج3 ص54.

9- مفید، الإرشاد، ج2، ص 38؛ کتاب الملهوف...، پیشین، ص 37؛ ابن اثیر، الکامل، پیشین، ج1، ص 589؛ مجلسی، بحار الأنوار، ج44 ص335.

10- ابن قتیبه دینوری،الإمامة و السیاسة، ج2 ص 5.

11- مفید،الإرشاد...، ص 218.

12- مجله تراثنا، شماره 10 ص170.

13- ابن اعثم، پیشین، ص120؛ خوارزمی، پیشین، ص320.

14- مجلسی، پیشین، ج44 ص313.

15- ابومخنف، وقعۀ الطف ص 398 ؛ ابن اثیر، پیشین، ج3، ص 278؛ مفید، الإرشاد...، ج 2 ص 75؛ بلاذری، انساب الأشرافج 3 ص 380.

16- ابو حنیفه دینوری، اخبار الطوال ص248.

17- مسعودی، پیشین، ج3 ص61.

18- مفید، الإرشاد ص233 ؛ دینوری، پیشین، ص256؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج2 ص243.

19- خوارزمی،  پیشین، ج2 ص4 ؛ ابن شهر آشوب، پیشین، ج3 ص 248.

20- سید ابن طاووس، پیشین، ص100( ترجمه: مرحوم سیّد احمد فهری) ؛ سبط ابن الجوزی، پیشین، ص222.

21- مجله تراثنا، ج10، ص177؛ ابن عساکر، تحقیق محمودی ص224.

22- پیشین، ص 92.

23- سماوی، ابصار العین فی انصار الحسین (ع) ص 203؛ شوشتری، قاموس الرجال ج 3 ص 103؛ طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی ص 242.

24- امین عاملی، پیشین، ج1 ص601.

25- ابومخنف، وقعۀ الطف، تحقیق: یوسفی غروی، ص209-211؛  تاریخ الیعقوبی، پیشین، ج2 ص243؛ مفید، الإرشاد...ص227.

26- سید ابن طاووس، پیشین، ص85..

27- صدوق،الأمالی، ص101.

27- سید ابن طاووس، پیشین، ص25 ؛ ابن شهرآشوب، پیشین، ج3 ص238.

29- ابن شهرآشوب، پیشین، ص248.

30- ابومخنف، وقعۀ الطف، ص 211؛ صدوق، الأمالی ص 101؛ مجلسی، پیشین، ص386.

31- روایات منقول از امامان معصوم (ع) را در صورت صحت سند و نداشتن ضعف، می توان پذیرفت که شرایط و ضوابط آن در علم اصول فقه تشریح شده است.

32- ابن عساکر، تاریخ دمشق، ص 228؛ مجلسی، پیشین، ج 45 ص12 ؛ طبری، پیشین، ج 5 ص 455.

33- مجله تراثنا، شماره 10، ص 149 تا 157.

34- امین عاملی، پیشین، ج1 ص610 تا 612.

35- ابومخنف، پیشین، ص241 ؛ ابن اعثم، پیشین، ج5 ص202 ؛ مسعودی، پیشین، ج2 ص61.

36- خوارزمی، پیشین، ج2، ص47 ؛ مفید، الإرشاد...، ص248.

37- ابو الفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص62.

38- امین عاملی، أهل البیت (ع) من کتاب اعیان الشیعۀ...، ج4 ص246.

39- همان و مرحوم طبرسی در اعلام الوری باعلام الهدی، ص250، تعداد شهدای اهل بیت با امام حسین(ع) را 19 نفر می داند.

40- امین عاملی، أهل البیت (ع) من کتاب اعیان الشیعة...، ج 4 ص246 تا 252.

لازم به ذکر است که در مجله تراثنا (شماره 2)، کتابی به نام تسمیۀ من قتل مع الحسین(ع) من ولده واخواته واهل بیته وشیعته تألیف المحدث الفضیل بن الزبیر الکوفی الأسدی، از اصحاب امام باقر و امام صادق علیهما السلام به چاپ رسیده است که در آن نام 107 تن از شهداء را ذکر کرده است.

41- مجله تراثنا، شماره 10، ص181؛ مسعودی، پیشین، ج3 ص 63.

42- خوارزمی، پیشین ، ج2، ص11؛ ابن شهر آشوب، پیشین، ج3 ص250.

43- مفید، الإرشاد...، ص243؛ خوارزمی ، پیشین ، ص 285.

44- ابن شهر آشوب، پیشین، ج3 ص 259 و ابومخنف، پیشین، ص 258.

45- سید ابن طاووس، پیشین، ص 143.

46- ابومخنف، وقعۀ الطف، تحقیق: یوسفی غروی ص 299.

47- ر. ک. به کتاب الملهوف...، پیشین، ج2؛ مجله تراثنا، شماره 2؛ أهل البیت (ع) من کتاب اعیان الشیعۀ...، ج4 ص 257.


************************************************

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۴/۰۷/۳۰
عباس جعفری (فراهانی)

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
تجدید کد امنیتی